Hoe hard roept jouw innerlijke criticus?

Bij het veranderen van je mindset speelt je innerlijke criticus een belangrijke rol. De term is populair in de psychotherapie en psychologie. Hij zorgt er onder andere voor dat je binnen je comfortzone blijft. De oorspronkelijke taak van je innerlijke criticus is dan ook om schaamte en pijn te besparen.
Je innerlijke criticus is een kritisch stemmetje dat in je hoofd zit. Iedereen heeft er een, maar omdat deze altijd aanwezig is, valt hij ons niet meer op. Je kunt het vergelijken met een achtergrondmuziekje. Op een gegeven moment hoor je die ook niet meer.

Je innerlijke criticus is als het ware dat stemmetje in je dat zegt dat je:
* het toch niet kunt
* niet goed genoeg bent
* waardeloos bent
* je onzeker voelt
* jezelf schuldig moet voelen
* je afvraagt wie er nu op jou zit te wachten
* dik lijkt in die nieuwe broek
* er echt oud begint uit te zien
* echt slecht bezig bent en een gebrek hebt aan zelfcontrole wanneer je die zak chips helemaal hebt leeggegeten

Herken je hem al? Het is dus de stem die je bekritiseert en op een minachtende manier tegen je praat. En die je dus zo ongeveer de hele dag hoort ;-).

Hoe harder je tegen je innerlijke criticus ingaat, hoe luider hij wordt.

Hoe ontstaat je innerlijke criticus

Iedereen wordt geboren met een blauwdruk aan mogelijkheden. In het boek De Innerlijke Criticus Ontmaskerd van Hal en Sidra Stone wordt gesproken over ‘innerlijke ikke’. Je ontwikkelt in je leven verschillende innerlijke ikken. Deze ikken samen vormen je persoonlijkheid.

Hal en Sidra Stone stellen dat iedereen bij geboorte wel iets van alle ikken (subpersoonlijkheden) in zich heeft. In de genen ligt weliswaar vast of iemand vervolgens zal neigen naar bijvoorbeeld heel sociaal of juist in zichzelf gekeerd gedrag. Maar je opvoeding en sociale omgeving bepalen welke eigenschappen duidelijk naar de voorgrond zullen treden en welke worden weggestopt.

Ik stel het me als volgt voor: als je geboren wordt, heb je allemaal lege poppetjes (de ikken) in je hoofd, behalve één. Dit is het poppetje dat staat voor de pure ik.

Als ik naar onze dochter kijk, die op dit moment vijf jaar is, weet ze heel goed wat ze wil, wanneer ze het wil en met wie ze het wil. Haar wil is wet, althans dat denkt ze. Gedurende haar leventje worden ook de andere poppetjes gevuld. Ze leert dat ze rekening moet houden met anderen, altijd alsjeblieft en dankjewel moet zeggen, niet zomaar de weg op mag lopen, dat het echt niet gepast is om in de supermarkt op de grond te gaan liggen schreeuwen als ze haar zin niet krijgt.

De poppetjes worden als het ware gevuld, zodat ze zich kan aanpassen aan de wereld om haar heen. Je begrijpt dat dit meestal ten koste gaat van het ‘pure ik’-poppetje.

Het vullen van de poppetjes

Je innerlijke criticus is een van die poppetjes en ontwikkelt zich al vroeg in ons. Hij vult zich door de kritiek van de mensen om ons heen en de verwachtingen van de maatschappij waarin we leven op te nemen. Vooral kritiek van buitenaf schudt je innerlijke criticus wakker. Je voelt je onzeker en het roept een schaamte- en schuldgevoel op. Dit vindt je innerlijke criticus heerlijk en reageert daarop. Hij reageert eigenlijk bij iedere vorm van stress.

Als we geboren worden, zijn we nog compleet afhankelijk van anderen. We zijn heel gevoelig en staan open voor alles wat er met ons gebeurt. We leren dat als we lachen naar mama, ze blij wordt en naar ons terug lacht. Vaak gepaard met kusjes en knuffels. Het poppetje van ‘de Behager’ wordt gevuld.

Naarmate we ouder worden, gaan we steeds meer dingen ondernemen. Echter, onze omgeving beperkt ons. Bijvoorbeeld, je tweejarige wil een hoge trap alleen opklimmen om van die hoge glijbaan te gaan. Ongetwijfeld dat veel ouders daar een stokje voor hebben gestoken en hoorde je: pas op, kijk uit, dat is gevaarlijk. Ik hoor het mezelf ook regelmatig roepen tegen mijn kinderen. Het poppetje verantwoordelijk voor je grenzen ontdekken wordt gevuld.

Maar het is niet alleen dat. Je moet bijvoorbeeld een goede indruk achterlaten, dus dit wordt je aangeleerd. Je ouders leren je hoe jij je in het leven moet gedragen om te kunnen slagen. Iedere ouder heeft daar zijn eigen kijk op en zal zijn of haar kind bijbrengen met deze normen en waarden. Ik leer mijn kinderen oudere mensen aan te spreken met u. Ik doe dit namelijk zelf ook. Mijn man daarentegen vindt dit niet nodig. Het poppetje van ‘de Regelgever’ wordt gevuld. Je wordt dus als het ware gevuld met verwachtingen (van een ander), terwijl je je hier niet bewust van bent.

Snap je het principe een beetje?

Functie innerlijke criticus

Iedere ik heeft een functie. Je innerlijke criticus bekritiseert jezelf, maar je hebt ook een innerlijke ik die juist anderen bekritiseert. In het boek van Je Innerlijke Criticus ontmaskerd wordt dit je innerlijke Rechter genoemd. Je hebt ook andere primaire ikken zoals; De Drammer (zet aan tot presteren), De Perfectionist (perfect in alles wat we doen). Iedereen heeft zijn eigen mix van (deels) gevulde poppetjes.

Ken je de film BinnensteBuiten? Zo kun je het voor je zien. In deze film heeft Hollywoodstudio Pixar geprobeerd emoties visueel te maken. Het gele poppetje staat voor blij, het blauwe poppetje voor verdriet et cetera. Zeker een aanrader om eens te kijken.

Je innerlijke criticus is bedoeld om je te beschermen tegen mogelijk falen en om je binnen je comfortzone te houden. Het is ontzettend lastig om je innerlijke criticus de baas te worden. Geloof me, ik weet er alles van. Het is een aangeboren en geëvolueerd automatisch systeem in je brein.
Als ik een nieuwe opdracht krijg, hoor ik (wel steeds verder weg) nog steeds een stem roepen: ‘Je gaat door de mand vallen’, ‘Dit kun jij toch helemaal niet’. Ik kan nog wel even doorgaan, maar je snapt het idee.

De kunst is om hem te horen, je angst te voelen en het toch gewoon te doen wat je van plan bent.

Als je innerlijke criticus te veel aan het woord komt vergeet hij zijn oorspronkelijke doel en zorgt ervoor dat jij je rot over jezelf gaat voelen. Veel mensen grijpen dan vaker naar alcohol, drugs of noem maar op om dat stemmetje niet te hoeven horen. Eigenlijk is je innerlijke criticus de bron van gebrek aan eigenwaarden, aldus Hal en Sidra Stone.

Hieronder vind je een filmpje waarin je ziet hoe je innerlijke criticus ontstaat. Hoe hard roept jouw innerlijke criticus eigenlijk?

 

 

Kun je wel wat hulp gebruiken? Vraag dan een gratis groeisessie aan.